Διατροφή
Ο καρκίνος του μαστού στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, αποτελεί την πιο συχνή μορφή καρκίνου αλλά και την πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο μεταξύ των γυναικών.
Ο κίνδυνος για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την πρώιμη εμμηναρχή, την καθυστερημένη εμμηνόπαυση, την ύπαρξη πρώτης εγκυμοσύνης μετά την ηλικία των 30 ετών και την ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού καρκίνου του μαστού, παράγοντες που χαρακτηρίζονται ως μη τροποποιήσιμοι. Αντίθετα, υπάρχουν τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου στους οποίους μπορούμε να παρέμβουμε μεταξύ των οποίων οι σπουδαιότεροι είναι οι διατροφικοί παράγοντες.
4 βήματα για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού:
- Διατηρήστε το βάρος σας σε φυσιολογικά επίπεδα:
Τα πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν ότι το μεγάλο σωματικό βάρος καθώς και η πρόσληψη βάρους κατά την ενηλικίωση σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (και όχι στις προεμμηνοπαυσιακές). Ο αυξημένος αυτός κίνδυνος μπορεί να οφείλεται σε ένα βαθμό στα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων που παράγονται από τον υπερβολικό λιπώδη ιστό κατά τη εμμηνόπαυση. Φροντίστε λοιπόν, εφόσον βρίσκεστε στην εμμηνόπαυση, να αποφύγετε αύξηση του σωματικού σας βάρους και τουλάχιστον να το διατηρήσετε σταθερό μέχρι το πέρας αυτής.
- Ακολουθήστε διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά:
Διατροφικά πρότυπα πλούσια σε φρούτα και λαχανικά έχουν τα τελευταία χρόνια συσχετιστεί έντονα με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Φροντίστε λοιπόν να καταναλώνετε τουλάχιστον 5 μερίδες από μια μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών (όπως προτείνεται από όλους τους διεθνείς οργανισμούς) συμβάλλοντας έτσι στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
- Μετριάστε την κατανάλωση αλκοόλ:
Από όλους τους διατροφικούς παράγοντες, η κατανάλωση αλκοόλ αναγνωρίζεται ως μία από τις συμπεριφορές που σχετίζεται σταθερά με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Είναι αξιοσημείωτο ότι η μελέτη της συσχέτισης αυτής έχει ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 80 και η βιβλιογραφία πλέον ξεκάθαρα αναδεικνύει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού από την αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, Αξίζει να τονισθεί ότι ο κίνδυνος αυτός εξακολουθεί να υφίσταται και να είναι απλώς μέτριος ακόμη και σε χαμηλότερα επίπεδα πρόσληψης αλκοόλ. Αν και ο ακριβής μηχανισμός μέσω του οποίου το αλκοόλ ασκεί την καρκινογόνο δράση του στον μαστό δεν έχει διευκρινιστεί απόλυτα, πιθανότατα περιλαμβάνει την επίδραση του στον μεταβολισμό των ορμονών του φύλου, δηλαδή των οιστρογόνων. Αποφύγετε λοιπόν την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών ή μετριάστε την στο 1 μερίδα /ημέρα εφόσον ήδη καταναλώνετε αλκοόλ.
- Ασκηθείτε συστηματικά:
Η επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού αποτελεί εντατικό πεδίο έρευνας τις τελευταίες 2 δεκαετίες. Στη σύγχρονη εποχή, μία πληθώρα μελετών υποστηρίζει σταθερά ότι η μέτρια προς έντονη φυσική δραστηριότητα σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, τόσο για τις προεμμηνοπαυσιακές, όσο και για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, με τον κίνδυνο αυτό να μειώνεται κατά 25% για τις γυναίκες που είναι περισσότερο δραστήριες συγκριτικά με εκείνες που είναι λιγότερο δραστήριες. Υιοθετήστε λοιπόν τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης ή 75 λεπτά υψηλής έντασης φυσική δραστηριότητα κάθε εβδομάδα, περιορίζοντας παράλληλα καθιστικές δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση της τηλεόρασης.
Πολύ αποτελεσματική δίαιτα, θεωρείται η παραδοσιακή διατροφή της Ελλάδας, η γνωστή μας «Μεσογειακή διατροφή», η οποία βασίζεται κυρίως στις διατροφικές συνήθειες της Κρήτης πριν από το 1960. Το οφέλη αυτής της διατροφής αποδίδονται στην παρουσία διάφορων προστατευτικών ουσιών, όπως:
- οι βιταμίνες Ε και C, η υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες, η γλουταθειόνη,
- το σελήνιο, η ισορροπημένη αναλογία των ω-6/ ω-3 λιπαρών οξέων,
- αντιοξειδωτικά όπως η ρεσβερατρόλη του κρασιού, οι πολυφαινόλες του ελαιόλαδου, ουσίες που μάλλον σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου - και καρκίνου του μαστού.
Η επιβίωση μετά το χειρουργείο
Είναι υψίστης σημασίας να θυμάστε ότι οι συστάσεις όσον αφορά τη διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα και οι οποίες έχουν ως στόχο να αποτρέψουν την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού εκ νέου, παίζουν σημαντικό ρόλο για όσες γυναίκες έχετε ήδη αντιμετωπίσει με επιτυχία τη νόσο. Ακολουθήστε διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά χωρίς αλκοόλ και συνδυάστε την με συστηματική φυσική δραστηριότητα προκειμένου να διατηρήσετε το σωματικό σας βάρος και να αποτρέψετε περαιτέρω αύξησή του. Ιδιαίτερα θα πρέπει να φροντίσετε η φυσική δραστηριότητα να αποτελεί μια μόνιμη συνήθεια στο πρόγραμμά σας, ανεξάρτητα από την προσπάθειά σας για διατήρηση του σωματικού σας βάρους σταθερού. Η σωματική δραστηριότητα επιδρά πολύ θετικά στην ποιότητα ζωής και μετά τη διάγνωση του καρκίνου, ενώ συνδέεται με τη μείωση επανεμφάνισης και υποτροπής.
Νίκη Μουρούτη
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Βασίλειος Μπαρμπούνης
Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Ογκολογικής Μονάδας, Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο»