Διατροφή
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την 3η πιο συχνή μορφή καρκίνου μεταξύ των ανδρών, τη 2η μεταξύ των γυναικών και την 4η πιο συχνή αιτία θανάτου παγκοσμίως. Στη χώρα μας, αντιπροσωπεύει την 4η πιο συχνή μορφή καρκίνου αλλά και την 4η πιο συχνή αιτία θανάτου και για τα δύο φύλα, με παρόμοια συχνότητα σε άνδρες και γυναίκες.
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου ή ιστορικό με αδενωματώδεις πολύποδες (πρόδρομη βλάβη) καθώς και άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών (μετά την ηλικία αυτή η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου διπλασιάζεται για κάθε δεκαετία ζωής) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Οι παράγοντες ωστόσο αυτοί είναι μη τροποποιήσιμοι σε αντίθεση με την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας αλλά και τις κακές διατροφικές συνήθειες στις οποίες μπορούμε να παρέμβουμε ακολουθώντας απλά βήματα και προλαμβάνοντας έτσι την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου.
5 βήματα για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου:
- Διατηρήστε το βάρος σας σε φυσιολογικά επίπεδα: Η πλειονότητα των μελετών αναδεικνύει ότι η ύπαρξη αυξημένου σωματικού βάρους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Πιο συγκεκριμένα τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από καρκίνο του παχέος εντέρου συγκριτικά με εκείνα με κανονικό για την ηλικία τους βάρος. Ωστόσο, εκτός από το βάρος αυτό καθεαυτό, και η κατανομή του σωματικού λίπους φαίνεται να σχετίζεται με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, διότι η αυξημένη συγκέντρωσή του στην κοιλιακή χώρα (κοιλιακή παχυσαρκία) αυξάνει τον κίνδυνο αυτό.
- Μειώστε την κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος: Πληθώρα επιδημιολογικών συσχετίζει την κατανάλωση κόκκινου κρέατος (μοσχάρι, αρνί, κατσίκι, χοιρινό) αλλά και παραγώγων του (π.χ. αλλαντικά, λουκάνικα) με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.
Μέχρι σήμερα δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως εάν η συγκεκριμένη δυσμενής συνέπεια της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και των παραγώγων του οφείλεται σε ουσίες που παράγονται κατά το μαγείρεμα-ψήσιμο (όπως οι ετεροκυκλικές αμίνες και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες), οι οποίες πιθανότατα σχετίζονται με την καρκινογένεση, ή στον σίδηρο της αίμης (το κύριο συστατικό της αιμοσφαιρίνης) που περιέχεται στο κόκκινο κρέας και ο οποίος μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την παραγωγή ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες έχουν την ικανότητα να καταστρέφουν το DNA και να βοηθούν την καρκινογένεση. Ωστόσο, οι κυριότεροι διεθνείς φορείς υγείας συμφωνούν στον περιορισμό της κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, ιδιαίτερα του καπνιστού και του ψητού στα κάρβουνα.
- Αυξήστε την κατανάλωση φυτικών ινών: Ο ρόλος της πρόσληψης φυτικών ινών σε σχέση με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου έχει μελετηθεί εδώ και δεκαετίες. Η πλειονότητα ωστόσο των μελετών τα τελευταία χρόνια υποστηρίζει ότι η πρόσληψη φυτικών ινών σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Δώστε λοιπόν έμφαση στην κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης (και όχι επεξεργασμένων δημητριακών) και οσπρίων προκειμένου να επωφεληθείτε από την πρόσληψη των φυτικών ινών που περιέχουν.
- Μετριάστε την κατανάλωση αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερη είναι η κατανάλωση τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου, ιδιαίτερα για τους άνδρες. Προσπαθήστε λοιπόν να περιορίσετε την κατανάλωση αλκοόλ σε 1 μερίδα /ημέρα εάν είστε γυναίκα και σε 2 μερίδες /ημέρα εάν είστε άνδρας.
- Ασκηθείτε συστηματικά: Τα αποτελέσματα των μελετών που συσχετίζουν τη φυσική δραστηριότητα με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, δείχνουν ότι ο κίνδυνος είναι μειωμένος σε άτομα με αυξημένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Υιοθετήστε λοιπόν έναν δραστήριο τρόπο ζωής κάνοντας τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης ή 75 λεπτά υψηλής έντασης φυσική δραστηριότητα οποιασδήποτε μορφής επιθυμείτε (περπάτημα, τρέξιμο, κολύμπι, ποδήλατο κ.ά.) κάθε εβδομάδα και περιορίζοντας καθιστικές δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης.
Η επιβίωση μετά το χειρουργείο
Ο συνδυασμός ισορροπημένης διατροφής και συστηματικής φυσικής δραστηριότητας μπορεί να συμβάλει ευεργετικά όχι μόνο στην πρόληψη αλλά και την αντιμετώπιση της νόσου. Η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα και η αποφυγή πρόσληψης επιπλέον κιλών μετά το χειρουργείο και το πέρας των θεραπειών, όπως και η ένταξη της φυσικής δραστηριότητας στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα σε συνδυασμό με μία ισορροπημένη διατροφή φτωχή σε λίπος και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες φαίνεται ότι μπορούν να προστατέψουν ενάντια στην πρόοδο αλλά και την επανεμφάνιση της νόσου.
Νίκη Μουρούτη
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Βασίλειος Μπαρμπούνης
Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Ογκολογικής Μονάδας, Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο»