Η αποτελεσματικότερη πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, η βελτίωση της αντιμετώπισης του διαγνωσμένου καρκίνου, καθώς και η καλύτερη δυνατή ανταπόκριση της πολιτείας στη διαχείριση της νόσου και των συνεπειών της είναι οι κυριότεροι στόχοι του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.
Τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα του Σχεδίου είναι i) η μακροπρόθεσμη μείωση του αριθμού των νέων περιστατικών καρκίνου και τη βαρύτητα της νόσου, ii) η αύξηση της επιβίωσης και των ποιοτικών ετών ζωής των νοσούντων από καρκίνο, iii) η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων αλλά και της οικογένειάς τους και τέλος, iv) η μείωση του κοινωνικού κόστους της νόσου.

Ο εθνικός σχεδιασμός περιλαμβάνει στόχους που αναπτύχθηκαν γύρω από πέντε άξονες παρέμβασης στην φροντίδα του καρκίνου.

1ος Άξονας: Η πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου

Στα μέτρα πρωτογενούς πρόληψης, σημαντικό ρόλο κατέχουν η συνέχιση και εντατικοποίηση της εκστρατείας κατά του καπνίσματος αλλά και η προσπάθεια μείωσης της επίπτωσης του καρκίνου που σχετίζεται με το αλκοόλ, η οποία συνιστά υψηλή προτεραιότητα.

Η ανάπτυξη ενημερωτικής εκστρατείας για την υγιεινή διατροφή και την αύξηση της σωματικής άσκησης εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων για μείωση της επίπτωσης του καρκίνου που σχετίζεται με την παχυσαρκία, τη διατροφή και την έλλειψη σωματικής άσκησης (με οφέλη και στη μείωση καρδιαγγειακών και άλλων χρόνιων μη μεταδιδόμενων νοσημάτων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής).
Σε αυτές εντάσσεται και η θέσπιση νομοθεσίας σχετικά με τη σήμανση των τροφίμων και την πώληση ανθυγιεινών προϊόντων από τα κυλικεία των σχολείων καθώς και σε συνεργασία με άλλα Υπουργεία, η ανάπτυξη πολιτικών που προάγουν τη σωματική άσκηση.

Προβλέπεται επίσης η ανάπτυξη ενημερωτικής εκστρατείας εθνικής εμβέλειας για τη μείωση της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία και την αναγνώριση κλινικών σημείων για τη μείωση της επίπτωσης των κακοηθών νεοπλασιών του δέρματος. Η εκστρατεία θα απευθύνεται στα δημόσια σχολεία, όπως επίσης σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και πληθυσμούς υψηλού κινδύνου (με μακροχρόνια έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες κ.λπ.).

Η δευτερογενής πρόληψη που εντάσσεται στο Σχέδιο Δράσης στοχεύει στην αύξηση της συμμετοχής του πληθυσμού στον προσυμπτωματικό έλεγχο.

Τα μέχρι σήμερα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η περιοδική γυναικολογική εξέταση σε συνδυασμό με Pap test οδηγεί σε μείωση κατά 70% της θνησιμότητας από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο, μόνο το 25-30% των Ελληνίδων που θα έπρεπε να υποβάλλονται σε Pap test, συμμορφώνονται, και μάλιστα μόλις μία φορά τα 2-3 έτη. Αντιστοίχως, σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, μόλις το 40-50% των γυναικών που θα έπρεπε να κάνει κλινικό έλεγχο για καρκίνο του μαστού ελέγχεται.
Αναπτύσσονται λοιπόν, στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης εθνικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τον καρκίνο του μαστού. Οι πληθυσμοί τους οποίους αφορούν τα προγράμματα θα ορίζονται βάσει ηλικιακών και κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων, καθώς και σε σχέση με τον βαθμό πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας. Παράλληλα εξετάζεται η οργάνωση προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου για άλλες μορφές καρκίνου (π.χ. του παχέος εντέρου).

2ος Άξονας: Βελτίωση της αντιμετώπισης του διαγνωσμένου καρκίνου
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η εισαγωγή κλινικών πρωτοκόλλων & κατευθυντήριων οδηγιών στην κλινική πράξη του Ε.Σ.Υ., η πιστοποίηση μονάδων και υπηρεσιών και η προμήθεια και αξιοποίηση βιοϊατρικής τεχνολογίας (ΒΙΤ). Σε αυτή τη δράση θα συμπεριληφθεί η ενίσχυση του εξοπλισμού των κυταρρολογικών και παθολογοανατομικών εργαστηρίων των κέντρων αναφοράς για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Προβλέπεται εξάλλου, η δημιουργία εξειδικευμένων κέντρων θεραπευτικής αντιμετώπισης: στο νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου» για τον καρκίνο του μαστού, στο νοσοκομείο «Η Σωτηρία», για τον καρκίνο του πνεύμονα· επίσης, η δημιουργία εξειδικευμένου κέντρου για τον καρκίνο του στόματος.
Μείζων στόχος αναδεικνύεται η βελτίωση της λειτουργίας των ογκολογικών νοσοκομείων της χώρας καθώς και των αντίστοιχων τμημάτων των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. Για τον σκοπό αυτό προχωρά η συγκρότηση ή ενεργοποίηση των Ογκολογικών Επιτροπών στα Νοσοκομεία και τις Ιδιωτικές Κλινικές, ενώ παράλληλα, προβλέπεται η δημιουργία δικτύου αναφοράς και κέντρων αριστείας για τον καρκίνο.
Σχεδιάζεται επίσης παρέμβαση στο ζήτημα της μεταμόσχευσης μυελού των οστών με διάφορες δράσεις (όπως, αναβάθμιση του ΕΟΜ, ενίσχυση των μονάδων μεταμόσχευσης μυελού των οστών και εκστρατεία ευαισθητοποίησης για την αύξηση των εθελοντών δοτών μοσχευμάτων). Ο στόχος είναι η σημαντική βελτίωση της θεραπευτικής αντιμετώπισης της λευχαιμίας των παιδιών, η οποία αφορά περίπου το 30% των περιστατικών παιδικού καρκίνου. Επίσης αξιολογείται η πρόταση ίδρυσης ενός ή δύο σύγχρονων εξειδικευμένων κέντρων ακτινοθεραπείας.

3ος Άξονας: Μεταθεραπευτική αντιμετώπιση, αποκατάσταση και επανένταξη

Προβλέπεται η ανάπτυξη θεσμικού πλαισίου για την κατ’ οίκον νοσηλεία και τη λειτουργία ξενώνων ασθενών τελικού σταδίου και τη συμβουλευτική και παρηγορητική στήριξη με στόχο τη μείωση του κοινωνικού - έμμεσου οικονομικού κόστους του καρκίνου.

Επίσης, πρόκειται να αναπτυχθεί σύστημα επανελέγχου των ογκολογικών ασθενών για την έγκαιρη διάγνωση των μεταστάσεων, ειδικότερα γυναικών που έχουν αντιμετωπιστεί για προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις.
Προβλέψεις έχουν γίνει και για δημιουργία ξενώνων για ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία και των συγγενών τους, καθώς και σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο και με δικαιώματα των ασθενών με καρκίνο. Η δράση αυτή στοχεύει στην αποτελεσματική αποθεραπεία και άμεση εργασιακή και κοινωνική επανένταξη των ασθενών με καρκίνο. Τέλος, είναι υπό μελέτη η λειτουργία ιατρείων πόνου και η δημιουργία ολοκληρωμένων μονάδων ψυχιατρικής υποστήριξης των ασθενών με καρκίνο.

4ος Άξονας: Έρευνα
Στον τέταρτο άξονα παρέμβασης θα προωθηθεί η έρευνα για την παρακολούθηση της επιδημιολογικής εξέλιξης της νοσηρότητας και θνησιμότητας από κακοήθεις νεοπλασίες στην Ελλάδα. Σε αυτή τη δράση εξαιρετικής σημασίας, κεντρικός θα είναι ο ρόλος του προβλεπόμενου Εθνικού Αρχείου Νεοπλασιών (Ε.Α.Ν.), το οποίο θα συνδεθεί με τον Υγειονομικό Χάρτη και τα Δίκτυα Αναφοράς.
Η ολοκλήρωση του Χάρτη Υγείας θα υλοποιηθεί από το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. και την Ε.Σ.Δ.Υ., στο διάστημα 2011-2013, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, συνολικού προϋπολογισμού 6 εκατ. ευρώ.
Στον ίδιο τομέα προβλέπεται η δημιουργία εθνικής υποδομής χαρτογράφησης γονιδιακών αλλοιώσεων σε ογκολογικούς ασθενείς και η διαχείρισή της, καθώς επίσης η ανάπτυξη Συστήματος Αξιολόγησης Περιβαλλοντικών Κινδύνων (δίκτυο καταγραφής ιοντιζουσών και μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών, δίκτυο καταγραφής τοξικών & χημικών ουσιών).

5ος Άξονας: Εκπαίδευση
Ο άξονας που ολοκληρώνει το Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο είναι αφιερωμένος στην εκπαίδευση των υγειονομικών Π.Φ.Υ. στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση υγειονομικών που ασχολούνται με την αντιμετώπιση του καρκίνου και στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των ασθενών και των κοντινών τους ανθρώπων για τη διαχείριση της νόσου και την ομαλή κοινωνική και παραγωγική επανένταξή τους.

• Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τα στοιχεία που αναφέρονται για τις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, την περίοδο 1980-2004 παρατηρείται σταθερή αυξητική τάση στους θανάτους από καρκίνο, τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες. Πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο πλέον, σε άνδρες και γυναίκες, είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, και ακολουθούν του προστάτη και του παχέος εντέρου στους άνδρες και του μαστού και του παχέος εντέρου στις γυναίκες.

• Η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου έχει υψηλό άμεσο και έμμεσο οικονομικό κόστος. Το άμεσο κόστος που επιβαρύνει τα συστήματα υγείας, προκύπτει από την παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, τις χειρουργικές επεμβάσεις, τις υψηλής ακρίβειας και κόστους διαγνωστικές εξετάσεις αλλά κυρίως, από τις ιδιαίτερα ακριβές φαρμακευτικές θεραπείες. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι το κόστος για τη θεραπεία του καρκίνου κυμαίνεται στο 6,5% των συνολικών δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη. Το έμμεσο κόστος της νόσου, εξάλλου, υπολογίζεται ότι είναι τουλάχιστον διπλάσιο του άμεσου.

Ο καρκίνος αποτελεί μείζον πρόβλημα Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας και μία από τις κύριες αιτίες θανάτου, όπως και παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020, 3,4 εκατ. Ευρωπαίοι θα διαγνωσθούν με καρκίνο ενώ πάνω από 2,1 εκατ. θα πεθάνουν. Εκτιμάται ότι 1 στους 3 Ευρωπαίους θα αναπτύξει καρκίνο στη διάρκεια της ζωής του, ενώ 1 στους 4 θα πεθάνει από τη νόσο. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις του IARC (International Agency for Research on Cancer) διαγιγνώσκονται σχεδόν 37.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου ετησίως, ενώ οι θάνατοι από καρκίνο υπολογίζονται σε 24.000 ετησίως.

Επιπλέον, στην Ελλάδα οι θάνατοι από καρκίνο παρουσιάζουν σταθερή αυξητική τάση ενώ υπάρχουν έντονες γεωγραφικές διαφοροποιήσεις μεταξύ βορρά και νότου για ορισμένους τύπους καρκίνου - αντίθετα με τις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες όπου οι τάσεις είναι πτωτικές από τα μέσα της δεκαετίας του 1980.

Η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Εξαιτίας των ανησυχητικών διαστάσεων που λαμβάνει η νόσηση από καρκίνο, από το 2008, η καταπολέμησή του αποτελεί πλέον προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και επίσημα, επί Σλοβενικής Προεδρίας.

Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση μέσω των πληθυσμιακών προσυμπτωματικών ελέγχων και η συστηματική συλλογή έγκυρων και αξιόπιστων δεδομένων για τον καρκίνο μέσω της ορθής λειτουργίας των Εθνικών Αρχείων Νεοπλασιών των κρατών-μελών θα δώσει τη δυνατότητα για την αποτύπωση του πραγματικού μεγέθους του προβλήματος σε κάθε χώρα και τη δυνατότητα συγκρίσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με τα Συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει λοιπόν να αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια της Υγειονομικής Πολιτικής της κάθε κράτους μέλους η πλήρης λειτουργία των Αρχείων Νεοπλασιών, η ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού, και η διενέργεια προσυμπτωματικών πληθυσμιακών ελέγχων στο σύνολο του πληθυσμού για τους τύπους καρκίνου που ενδείκνυται (μαστού, τραχήλου μήτρας και παχέος εντέρου).

Τα Αρχεία Νεοπλασιών, όπως επισημαίνεται παγκοσμίως, είναι το αόρατο κλειδί για τον έλεγχο του καρκίνου και την αξιολόγηση του προβλήματος με βάση τον πληθυσμό, τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, τη θεραπεία και την επιβίωση.

Τι ισχύει στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία δεν διαθέτει αξιόπιστο Αρχείο Καταγραφής Καρκίνου. Το Αρχείο πέρασε στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. με Νόμο του 2005, ωστόσο άρχισε να λειτουργεί ουσιαστικά από τον Ιούνιο του 2008. Αποτέλεσε συνέχεια των δύο μηχανισμών καταγραφής των νέων περιπτώσεων κακοήθων νεοπλασιών ετησίως που λειτούργησαν αρχικά στην Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος με τίτλο «Ετήσια Στατιστική Έρευνα του Καρκίνου» από το 1967-1982, και στη συνέχεια στη Διεύθυνση Υγιεινής του Υπουργείου Υγείας με τίτλο «Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών» από το 1990-2005. Ο δεύτερος μηχανισμός εξέδωσε στοιχεία μόνο για την περίοδο 1990-91. Τα δεδομένα αξιολογήθηκαν ως ελλιπή ενώ δεν υπήρξε ηλεκτρονικό αρχείο καταγραφής από το 1994 έως το 2008 που μεταφέρθηκε στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Στα τριάμισι χρόνια που το Ε.Α.Ν. λειτουργεί υπό την αρμοδιότητα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., η αύξηση στις καταγραφόμενες περιπτώσεις και στα συμμετέχοντα νοσοκομεία ήταν σημαντική. Ωστόσο, τα δεδομένα που συλλέγονται παραμένουν ελλιπή και εκτιμάται ότι αντιστοιχούν στο 30% των νέων περιπτώσεων καρκίνου της χώρας μας ετησίως. Ας σημειωθεί ότι το σύστημα δήλωσης των περιστατικών μέχρι σήμερα βασίζεται στην εθελοντική συμμετοχή των εργαστηρίων/κλινικών, το λεγόμενο παθητικό σύστημα δήλωσης.

Η οργάνωση και λειτουργία του Ε.Α.Ν. εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα για τον Καρκίνο 2011-2015, ειδικότερα στον 5ο Άξονα Παρέμβασης. Η ανάπτυξη του «νέου» Ε.Α.Ν. έγινε μελετώντας τη διεθνή βιβλιογραφία, τις προδιαγραφές της αντίστοιχης υπηρεσίας των Εθνικών Ινστιτούτων για τον Καρκίνο των ΗΠΑ, του SEER (Surveillance Epidemiology End Points Results) και του MECC (Middle Eastern Cancer Consortium - μιας συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ και των υπουργείων Υγείας της Κύπρου, Αιγύπτου, Ισραήλ, Ιορδανίας, Παλαιστινιακής Αρχής και Τουρκίας που μεταξύ άλλων καταγράφει τα περιστατικά καρκίνων σε αυτή την περιοχή), τη λειτουργία άλλων ευρωπαϊκών αρχείων, όπως της Ολλανδίας, καθώς και μέσω της συμμετοχής σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Επιπλέον, το νέο Ε.Α.Ν. αναπτύσσεται σε συνεργασία με την Επιστημονική Επιτροπή των Ειδικών για το Ε.Α.Ν., η οποία έχει συσταθεί στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. και την οποία αποτελούν οι κκ Πετρούλα Αραπαντώνη-Δαδιώτη, Διευθύντρια Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου του Νοσοκομείου «Μεταξά», Μαρία Δαιμονάκου-Βατοποπούλου, Διευθύντρια Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου του Νοσοκομείου «Σισμανόγλειο», Δημήτρης Καρακάσης, Διευθυντής Αιματολογικού Τμήματος-ΜΜΜΟ του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» και ο Πάρις Κοσμίδης, Διευθυντής 2ης Ογκολογικής Κλινικής, του Νοσοκομείου «Υγεία».

Πώς θα λειτουργήσει το Ε.Α.Ν.
Η συλλογή των στοιχείων θα γίνει από όλα τα νοσοκομεία του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα της χώρας, με στόχο να καταγραφούν με ολοκληρωμένο τρόπο οι νεοπλασίες και να εξαχθούν αξιόπιστα συμπεράσματα για τον πληθυσμό.

Η καταγραφή θα γίνει από υγειονομικούς υπαλλήλους, κυρίως επισκέπτες/ριες υγείας, οι οποίοι υπηρετούν ήδη στα νοσοκομεία ως μόνιμο προσωπικό, τους «καταγραφείς». Οι καταγραφείς έχουν την ευθύνη συγκέντρωσης των πληροφοριών που απαιτούνται από το Ε.Α.Ν., την ηλεκτρονική καταχώρηση στο ενιαίο λογισμικό πρόγραμμα και θα πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη συνεργασία με τις Ογκολογικές Επιτροπές των Νοσοκομείων και των Ιδιωτικών Κλινικών, οι οποίες έχουν την ευθύνη της ορθής λειτουργίας του Αρχείου Νεοπλασιών στα Νοσοκομεία και τις Ιδιωτικές Κλινικές. Επίσης, για την καλύτερη υποστήριξη και για τη συνεχή εκπαίδευσή τους, οι καταγραφείς θα βρίσκονται σε απευθείας επικοινωνία με το Γραφείο του Ε.Α.Ν. στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Για το διάστημα των δύο πρώτων ετών η εκπαίδευση θα είναι συνεχής και θα διεξάγεται ανά Υγειονομική Περιφέρεια κάθε 6 μήνες.

Η καταγραφή των νεοπλασιών θα γίνεται ηλεκτρονικά και μέσω διαδικτύου και θα τηρηθούν όλες οι προϋποθέσεις για τη διασφάλιση των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Η ομάδα του Ε.Α.Ν. ανέπτυξε τα απαιτούμενα εργαλεία για την καταγραφή καθώς και το λογισμικό για την ηλεκτρονική καταχώριση των δεδομένων, έπειτα από μελέτη και αξιολόγηση των βέλτιστων πρακτικών που εφαρμόζονται διεθνώς και σε συνεργασία με την Επιτροπή των Ειδικών για το Ε.Α.Ν. Ωστόσο, τα εργαλεία αυτά θα δοκιμαστούν στην πρώτη φάση εφαρμογής του συστήματος και θα διορθωθούν αναλόγως, εάν αυτό κριθεί αναγκαίο, ενώ παράλληλα θα γίνει η οριστικοποίηση των προδιαγραφών του πληροφοριακού συστήματος καταγραφής.

Η ανάπτυξη του Ε.Α.Ν. θα χρησιμοποιήσει πόρους του ΕΣΠΑ για τα δύο πρώτα χρόνια και στην πορεία του έργου θα διερευνηθεί η δυνατότητα ανάπτυξης Ταμείου Καρκίνου (Cancer Fund) το οποίο θα επιτρέψει τη βιωσιμότητα του Αρχείου.

Σκοπός και αποστολή του Ε.Α.Ν.

• Η ανάπτυξη, λειτουργία και συνεχής βελτίωση ενός εθνικού πληθυσμιακού μηχανισμού για την καταγραφή των νέων περιπτώσεων και μεταστάσεων καρκίνου πανελλαδικά, από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα και
• Η ανάπτυξη, λειτουργία και συνεχής βελτίωση ενός μηχανισμού για την επεξεργασία και διάθεση των συλλεχθέντων δεδομένων και των σχετικών αποτελεσμάτων.

Το Ε.Α.Ν. καλεί όλους τους επαγγελματίες υγείας που συμμετέχουν στις διαδικασίες διάγνωσης και θεραπείας του καρκίνου στη χώρα μας να συνεργαστούν και να υποστηρίξουν το εγχείρημα αυτό, καθώς η βοήθειά τους είναι απολύτως απαραίτητη για τη επιτυχία του.

Ευαγγελία Τζάλα, Επιδημιολόγος-Βιοστατιστικός, PhD

Πηγές

• The GLOBOCAN Project. Fast stats for Greece (2008). In: http://globocan.iarc.fr/factsheets/populations/factsheet.asp?uno=300 (προσπελάστηκε στις 20-1-2012).
• Tzala E and Best N (2008). Bayesian latent variable modelling of multivariate spatio-temporal variation in cancer mortality. Stat Methods Med Res;17: 97-118.
• Council of the European Union. Council Conclusions on Reducing the Burden of Cancer, 2876th Employment, Social Policy Health and Consumers Affairs Council Meeting, Luxembourg, 10 June 2008.
• Brewster DH, Coebergh JW, Storm HH (2005). Population-based cancer registries: the invisible key to cancer control. Lancet Oncol;6:193-5.